Gen Z ăn gì không quan trọng bằng… người khác thấy gì?

“Sống chất” bằng… nợ tiêu dùng: Sự thật đáng lo

Theo Khảo sát tài chính cá nhân của Visa Vietnam (2024) với 1.000 người Gen Z (18–27 tuổi) tại Việt Nam:

• 42% thừa nhận từng chi tiêu vượt thu nhập hàng tháng chỉ để ăn uống “trải nghiệm”

• 29% đã từng trả góp/mua trước trả sau (BNPL) chỉ để tham gia bữa ăn/tiệc với bạn bè

• 31% cảm thấy “bị áp lực xã hội” nếu không đi ăn quán xịn cùng nhóm bạn hoặc không có gì đăng mạng xã hội

Ngoài ra, dữ liệu từ MoMo Insights (Q1/2024) ghi nhận:

• Trung bình mỗi người Gen Z tại TP.HCM chi gần 2 triệu đồng/tháng cho ăn uống ngoài tiệm

• Trong đó, 26% số giao dịch ăn uống phát sinh qua thẻ tín dụng hoặc ví trả sau

Trung bình mỗi người Gen Z tại TP.HCM chi gần 2 triệu đồng/tháng cho ăn uống ngoài tiệm

Tâm lý “ăn một lần cho đáng” – cú trượt dài khó kiểm soát

Một sinh viên năm 3 ngành truyền thông (Hà Nội) chia sẻ:

“Mỗi tháng mình tiêu khoảng 3-4 triệu cho ăn uống vì đi với nhóm bạn. Có lần đi buffet 1,2 triệu mà chỉ thực sự ăn được 4 món. Nhưng không đi thì... không có gì để nói chuyện.”

Một số bạn khác thú nhận dùng khoản vay tiêu dùng ngắn hạn hoặc ứng tiền qua ví điện tử để “check-in cho kịp trend”, sau đó rơi vào vòng xoáy “vay – trả – tiêu tiếp”.

 Góc nhìn chuyên gia: Ăn sang không sai – nhưng phải có kế hoạch

Theo ThS. Nguyễn Việt Thịnh (chuyên gia tài chính tiêu dùng – UEH):

“Giới trẻ đang tiêu tiền nhiều hơn trước, nhưng lại chưa có kỹ năng quản lý tài chính cá nhân tương ứng. Việc tiêu tiền cho trải nghiệm không sai, nhưng cần biết cân đối % thu nhập cố định dành cho ăn chơi – giải trí.”

Ông khuyến nghị:

• Tối đa 15–20% thu nhập dùng cho chi tiêu F&B – lifestyle

• Tránh lạm dụng BNPL (Buy Now Pay Later) để chi trả những khoản không cần thiết

• Cần có tiết kiệm ngắn hạn để xử lý các khoản chi đột xuất (không phải để ăn “lỡ mồm”)

Văn hóa tiêu dùng bề nổi – khi hình ảnh lấn át thực tế

Giới chuyên môn gọi hiện tượng này là “hiệu ứng tiêu dùng công diễn” – khi người trẻ lựa chọn hành vi tiêu dùng không vì nhu cầu thực, mà vì hình ảnh cá nhân trên mạng xã hội.

Trong khi đó, số liệu từ Kantar Vietnam (2023) cho thấy:

• 52% người trẻ Việt cảm thấy “áp lực xã hội” khi theo dõi story về du lịch – ăn uống của bạn bè

• Nhưng chỉ 28% trong số đó có thu nhập ổn định đủ để duy trì mức chi tiêu tương ứng

Tạm kết: Ăn sang không làm bạn sang – kiểm soát tài chính mới là thứ sang thật

“Ăn có gu” là một phần của lifestyle hiện đại, nhưng nếu gu ấy chỉ dựa trên check-in và so sánh, bạn có thể sớm rơi vào bẫy tài chính mà không nhận ra.

Thay vì tiêu tiền để giữ hình ảnh, hãy học cách tiêu thông minh để giữ tương lai.

“Chi tiêu thông minh không làm bạn kém đi. Nó cho bạn tự do thật sự – chứ không chỉ là tấm ảnh lung linh trên mạng.”